ფინანსური განათლება
ოპერაციები, ამონაგები და გადასახადები
ოპერაციები
საინვესტიციო ფონდები ინვესტორებისგან შეგროვებულ ფულს აბანდებენ შეთავაზების დოკუმენტებში არსებული შეთანხმების შესაბამისად.
ფონდის პროფესიონალი და გამოცდილი მენეჯერი წყვეტს, რომელ აქტივებში მოახდინოს ინვესტირება ფონდის საინვესტიციო მიზნების გათვალისწინებით.
საინვესტიციო ფონდში ინვესტიციისას, ყიდულობთ ფონდის „ერთეულებს“ არსებული აქტივების მიმდინარე ღირებულების საფუძველზე, რომელსაც წმინდა აქტივების ღირებულება ან NAV ეწოდება.
ფონდში არსებული თანხის მთლიან რაოდენობას ეწოდება აქტივები მენეჯმენტის ქვეშ ან AUM (Assets Under Management). ის იზრდება ახალი ინვესტიციების შემოსვლისას და მცირდება მაშინ, როცა არსებული ინვესტორები თავიანთ ერთეულებს გამოისყიდიან.
ფონდის თითოეული ერთეულის ღირებულება ყოველდღიურად იცვლება ფონდის აქტივების მიმდინარე საბაზრო ფასის მიხედვით. ფონდში აქტივების ღირებულების ზრდის პარალელურად იმატებს თქვენი ინვესტიციის ფასიც.
ფონდს შეუძლია ინვესტორებისთვის ფულის გამომუშავება დივიდენდების ან პროცენტის გადახდის გზით, მის მფლობელობაში არსებულ აქტივებზე. თუ ფონდში აქტივების ღირებულება მოიმატებს, თქვენი ინვესტიციის ღირებულებაც გაიზრდება.
ამონაგები
საინვესტიციო ფონდები ინვესტორებისთვის სარგებელს გამოიმუშავებენ სამი ძირითადი გზით:
დივიდენდის ან პროცენტის გადახდა: როდესაც ერთობლივი ფონდი იღებს სარგებელს იმ აქტივებიდან, როგორიცაა აქციები ან ობლიგაციები, მას შეუძლია ეს თანხა გაანაწილოს თავის ინვესტორებზე დივიდენდების ან პროცენტის გადახდის სახით.
კაპიტალის მოგება: თუ საინვესტიციო ფონდში აქტივების ღირებულება დროთა განმავლობაში იზრდება და ფონდის მენეჯერი ყიდის ამ აქტივებს მოგების მიზნით, კაპიტალის მოგებას საინვესტიციო ფონდი იღებს. ფინანსური წლის ბოლოს, საინვესტიციო ფონდმა კაპიტალის მოგება შეიძლება ინვესტორებზე გაანაწილოს.
გაზრდილი წმინდა აქტივების ღირებულება (NAV): საინვესტიციო ფონდის ღირებულება გამოითვლება მასში არსებული აქტივების მიმდინარე საბაზრო ფასის საფუძველზე, ყოველგვარი ხარჯებისა და ვალდებულებების გამოკლებით. თუ ამ აქტივების ღირებულება დროთა განმავლობაში იზრდება და ხარჯები და ვალდებულებები იგივე რჩება, საინვესტიციო ფონდის წმინდა აქტივების ღირებულება (NAV) იმატებს. ეს ნიშნავს, რომ საინვესტიციო ფონდის თითოეული ერთეულის ღირებულება ასევე იზრდება, რაც პოტენციურად ინვესტორებისთვის უფრო მაღალ ამონაგებს ნიშნავს.
რომ შევაჯამოთ, საინვესტიციო ფონდები საშუალებას აძლევს დამზოგველებს ინვესტიციები განახორციელონ აქტივების დივერსიფიცირებულ პორტფელში, რომელსაც მართავს ისეთი პროფესიონალი, რომელიც დროთა განმავლობაში პოტენციურად მაღალ ამონაგებს გამოიმუშავებს.
გადასახადები
საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით, საინვესტიციო ფონდებში ინვესტირებას შესაძლოა თან სდევდეს გადასახადები, რაც ინვესტორებმა წინასწარ უნდა იცოდნენ. მნიშვნელოვანი ასპექტია კაპიტალის მოგების გადასახადი. როდესაც საინვესტიციო ფონდი ყიდის ფასიან ქაღალდებს მოგებით, წარმოქმნილი კაპიტალის მოგება შეიძლება დაბეგვრას დაექვემდებაროს. საქართველოში ფასიანი ქაღალდების რეალიზაციით მიღებული კაპიტალის შემოსავალი, როგორც წესი, ფიქსირებულ 5%-იან გადასახადის განაკვეთს ექვემდებარება. ეს გადასახადი, კავდება საინვესტიციო ფონდში და ინვესტორის სახელით უხდიან პირდაპირ საგადასახადო უწყებებს. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ კაპიტალის მოგების გადასახადები იწყება მაშინ, როდესაც ინვესტორი ყიდის მათ საერთო ფონდის წილებს და არა იმ დროს, როდესაც თავად ფონდი ყიდულობს ან ყიდის ფასიან ქაღალდებს პორტფელში.
კიდევ ერთი საგადასახადო საკითხი არის დივიდენდების განაწილება. საინვესტიციო ფონდებმა შეიძლება გამოიმუშაონ სარგებელი მათ პორტფელში არსებული ძირითადი ფასიანი ქაღალდებიდან მიღებული დივიდენდებიდან. საქართველოში ფასიანი ქაღალდებიდან მიღებული დივიდენდები, როგორც წესი, ექვემდებარება ფიქსირებულ 5%-იან გადასახადის განაკვეთს. კაპიტალის მოგების გადასახადების მსგავსად, საინვესტიციო ფონდები, მოქმედ გადასახადს აკავებენ და იხდიან პირდაპირ საგადასახადო ორგანოებს ინვესტორის სახელით.
აღსანიშნავია, რომ საინვესტიციო ფონდების საგადასახადო განაკვეთები შეიძლება განსხვავდებოდეს ფონდის ტიპისა და მისი საინვესტიციო სტრატეგიის მიხედვით. მაგალითად, ინდექსის ფონდებს, რომლებიც მიზნად ისახავს კონკრეტული ბაზრის ინდექსის გამეორებას, უფრო დაბალი ბრუნვა აქვთ თავიანთ პორტფელში, რაც ნაკლებ დაბეგვრას იწვევს. თავის მხრივ, ამან შეიძლება გამოიწვიოს პოტენციურად დაბალი საგადასახადო ვალდებულებები ინვესტორებისთვის, აქტიურად მართულ სახსრებთან შედარებით, რომლებსაც შეიძლება ჰქონდეთ უფრო მაღალი პორტფელის ბრუნვა.
რომ შევაჯამოთ, საქართველოში საინვესტიციო ფონდებში ინვესტირებას შეიძლება ჰქონდეს საგადასახადო ვალდებულებები, მათ შორის კაპიტალის მოგების გადასახადები და დივიდენდების განაწილება. საგადასახადო ვალდებულებებისა და დაგეგმვის სტრატეგიების გააზრება ინვესტორებს დაეხმარება საგადასახადო ვალდებულებების ეფექტიან მართვაში. საგადასახადო პროფესიონალთან ან მრჩეველთან კონსულტაციისას მიიღებთ ინდივიდუალურ გარემოებებზე მორგებულ ღირებულ რჩევებს, რაც დაგეხმარებათ საგადასახადო დაგეგმვის სტრატეგიების ოპტიმიზაციაში.